وجه تسمیه شهر قهدريجان

نام قدیمی شهر قهدريجان در گذشته كدرگان بوده (به لهجه محلی «کدرگون») که به نظر برخی محققان این نام از آن جهت گذاشته شده که  مردم قهدریجان اغلب کشاورز بوده اند و گونه‌های آنها بر اثر آفتاب كدر شده است و کدرگون هم به معنی کدرگونه است  که هنوز هم در گويش عامه افراد مسن در قهدريجان و روستاهاي اطراف اين محل را كدرگان(کدر گون) مي‌خوانند. در مورد نام کنونی قهدريجان دو نظر وجود دارد. يكي اينكه نام قدیمی قهدریجان در اصل به صورت کدرگون وبه  معنی کدرگونه نیست بلکه به صورت کدرگان بوده وبه معني محلي است با خاك تيره و كدر ( اتفاقا صحرایی با نام قدیمی سیاهه و کنونی زارچان در شمال قهدریجان وجود دارد که در دوره های قدیم سکونتگاه قومی بوده که بعدها بنا بر دلایلی در قهدریجان سکنی گزیده اند.) و مثل لارگان که گان به جان تبديل شده, در اين لغت يعني كدرگان نيز چنين تغييری صورت گرفته و به صورت كدرجان در آمده و  كثرت استعمال در بيان عوام آن را به صورت قدرجان در آورده است و علت استعمال لغت فعلي يعني قهدريجان به واسطه صحيح نوشتن و صحيح گفتن و ازحالت عاميانه خارج کردن لغت قدرجان است. نظر دوم بدین شرح است که ظله سلطان که در زمان قاجار حاکم اصفهان بوده است. به جهت شجاعت زياد مردم قهدریجان و علاقه زیادی که به مردم .این محل داشته این محل(کدرگون) را قدرجان نامیده به این معنا که «من مردم این محل را به قدر جانم دوست دارم» و قدرجان به تدريج تبديل به قهدريجان شده است. که نظر دوم بیشتر نقل می شود و به نظر می رسد بیشتر به واقعیت نزدیک باشد. همچنین گفته می شود در بازسازی بنای مسجد بزرگ قهدریجان که قدیمی ترین مسجد شهر است نیز سنگ نوشته ای یافت شد که از قهدریجان با نام کهدریگان نیز نام برده شده است اما اکنون هیچ اثر یا اطلاعی از آن در دست نیست. قابل ذکر است که قبلا شهر به صورت قلعه ای با چهار دروازه بوده که بعضی نام قهدریجان را با در نظر گرفتن "جان" به عنوان پسوند و "ی" میانوند هم ریشه یا مرتبط با لغت "قلعه" می دانند.البته این نظر تقریبا هیچ مدافعی ندارد!

 http://ghahderijan.comبا تشکر از سایت

  سابقه تاریخی

به دلیل تحقیقات ناکافی و منابع بسیار اندک فعلا در این زمینه اطلاعات چندانی قابل ارائه نیست.

با این حال برخی مطالب پراکنده مربوط به سابقه تاریخی شهر قهدریجان از منابع مختلف جمع آوری شده که در این قسمت ارائه می گردد.

 به نقل از برخی منابع تاریخی و برخی تحقیقات صورت گرفته بعد از خشك سالي ای که در روستائي به نام زارچان (در قديم‌الايام در نزديكي محل کنونی شهر قهدريجان واقع بوده) روی می دهد اهالی این روستا به قهدريجان مهاجرت مي‌كنند.                             

 همچنین نقل شده است که روستائي ديگر  به نام (فهران) نيز در حوالی محل کنونی شهر قهدريجان وجود داشته كه داراي سابقه تاریخی طولاني بوده و بعد از حمله افاغنه به اصفهان اين روستا نيز نابود مي‌شود و مردم آن ديار نيز به قهدريجان مهاجرت می نمایند.

 البته پیش از این مهاجرت ها نیز احتمالا قهدریجان خالی از سکنه نبوده است .

در كتب و رسالات قديم همچون صورت‌الارض نوشته ابن حوقل و معجم‌البلدان ياقوت حموي به كرات از خولنجان (خان لنجان) سخن به ميان آمده است  «از ايالات جبال است و مشتمل بر روستاهاي بسياري است» از جمله اين روستاها كه در گذر ايام رشد و توسعه يافته قهدريجان است كه در قرن هشتم هجري حمدا...  مستوفي در كتاب خود (تاريخ گزيده) هنگام بحث درباره ولايات اصفهان از آن نام مي‌برد.

در گذشته قهدريجان به عنوان يكي از روستاهاي آباد لنجان بوده است.

 و در حالي كه جمعيت ايران در دوره قاجاريه به شدت كاهش مي‌يابد. به نوشته تاريخ مسعودي (نوشته ضله سلطان) جمعيت آن بالغ بر سه هزار نفر مي‌شده است.

منقول است که در عهد قاجار قهدريجان قلعه‌اي بوده كه ديوارهائي آن را محصور مي‌نموده واین قلعه دارای چهار دروازه بوده كه در حال حاضر آثاري از آن باقي نيست و خانه‌هاي مسكوني قلعه توسط كوچه‌ها و گذرها از هم جدا مي‌شده‌اند كه به دو بخش عليا و سفلي تقسيم مي‌شده كه اين گذر پس از افزايش جمعيت و از بين رفتن قلعه تبديل به خيابان اصلي شهر مي‌شود.

  همچنین از مالكين بزرگ قهدريجان در عهد قاجار ظل‌السلطان بوده که در قهدريجان صاحب كاخي نیز بوده‌است.

آنچه گفته شد همگي دلالت بر قدمت و حكايت ازجهات تاريخي قابل توجه و قابل تحقيق قهدريجان دارند.

گرچه اكنون جمعیت قهدريجان از سی هزار فزونتر است معذالك گوئي  كه بدليل غالب بودن فعاليت كشاورزي بين اهالي  آن هنوز ويژگي (معظم قري) بودن خود را حفظ كرده است .

 چرا که سه عامل مهم يعني خاك مناسب , آب زاينده رود و مردم زحمت‌كش, قهدریجان را مبدل به یکی از قطب های مهم کشاورزی منطقه و حتی کشور نموده است.

 قهدریجان در سال 1347 با افزايش جمعيت نام شهر به خود گرفت و شهرداري آن تاسيس گرديد كه در بدو تاسيس، شهرداري كار خود را د ر منزل شخصي خير بنام حاج محمود شفيعي آغاز نمود و در سال 1348 با واگذاري قطعه زميني به مساحت بيست هزار مترمربع در غرب شهر از طرف مردم ساختمان اداري شهرداري با مساحت پانصد متر مربع در آن احداث گرديد.

 و درسال 1350 شهرداري از منزل حاج محمود شفيعي به محل جديد انتقال يافت که از سال تأسيس شهرداري (1347) تاكنون 18 شهردار تصدي آن را عهده دار بوده‌اند.